Pielęgnacja skóry noworodka i niemowlaka. Jak właściwie pielęgnować dziecięcą skórę?
Skóra noworodka – jak jest zbudowana
Skóra małego dziecka charakteryzuje się małą grubością, luźnym układem komórek, słabszym przyleganiem naskórka do skóry właściwej oraz pH zbliżonym do neutralnego (przynajmniej do 2-4 tygodnia życia). Sprawia to, że skóra łatwiej przepuszcza substancje, które się na nią nakłada. Dziecięca skóra wykazuje również skłonność do przesuszania, ze względu na odmienny niż u dorosłych skład płaszcza hydrolipidowego. Głównym składnikiem płaszcza jest cholesterol, co powoduje, że w naskórku słabiej wiąże się woda. Skóra noworodków i niemowlaków wytwarza również zmniejszone ilości melaniny, która odpowiada za ochronę przed promieniowaniem UV. Bez mocnego filtra pod wpływem słońca skóra szybko ulega zaczerwienieniu, a nawet poparzeniu. W ciągu 2 pierwszych lat życia dziecięca skóra dynamicznie dojrzewa, żeby w 3. r.ż. być już strukturalnie i funkcjonalnie podobna do skóry dorosłego. Prawidłowa pielęgnacja skóry u noworodka i niemowlaka polega więc na ochronie naskórka przed podrażnieniami oraz odpowiednim nawilżeniu i utrzymaniu właściwego pH.
Pielęgnacja skóry noworodka – jak dbać o okolicę pieluszkową
U najmłodszych maluchów noszących pieluszki może dojść do podrażnienia okolicy narządów płciowych i powstania stanu zapalnego, czyli tzw. pieluszkowego zapalenia skóry. Choroba powstaje na skutek czynników chemicznych (amoniak, bakterie w moczu), fizykalnych (nadmierna wilgotność i temperatura) i mechanicznych (otarcia) oraz niewłaściwej pielęgnacji okolicy pieluszkowej. Czynniki drażniące skórę sprzyjają przenikaniu bakterii oraz drożdży w głąb naskórka, co sprzyja wtórnym bakteryjnym lub drożdżakowym nadkażeniom. Żeby zapobiec odparzeniom, pieluszkę powinno zmieniać się co 3-4 h i natychmiast po oddaniu moczu i stolca przez malucha. Pupę dziecka najlepiej przemywać czystą wodą z dodatkiem delikatnego środka myjącego i jak najrzadziej używać nawilżanych chusteczek.
Pediatrzy odradzają również zbyt częste stosowanie pudrów, zasypek i łączenie ich z oliwką. Pod wpływem wilgoci kosmetyki zbrylają się i podrażniają skórę malucha. Jeśli noworodek lub niemowlak ma zdrową skórę, nie należy nakładać na nią maści ochronnych (np. z cynkiem). Przez swoją ciężką konsystencję preparat szczelnie przylega do zdrowej skóry, podrażnia ją i sprzyja zapaleniu. Dlatego dla ochrony naskórka przed drażniącymi czynnikami, pediatrzy polecają używanie tłustych kremów dla niemowląt zawierających m.in. alantoinę, D-pantenol. Prowitamina B5 (inaczej dekspantenol, D-pantenol) przyspiesza proces odbudowy skóry, nawilża ją i pobudza proces wytwarzania lipidów skóry. Dodatkowe informacje o pielęgnacji dziecięcej skóry znajdują się na stronie:
Sucha skóra u dziecka – jak ją pielęgnować
Maluchy, których skóra jest gładka i zdrowa potrzebują tylko regularnych kąpieli oraz częstego zmieniania pieluszki. Nie trzeba stosować u nich dodatkowych preparatów pielęgnacyjnych. Innej pielęgnacji wymaga natomiast sucha skóra u noworodka i niemowlaka. Sucha skóra jest bardzo podatna na niekorzystne działanie czynników środowiskowych i łatwo ulega podrażnieniom. U dzieci z dodatnim rodzinnym wywiadem atopowym, skórą skłonną do przesuszania, w dermatozach złuszczających oraz u noworodków przedwcześnie urodzonych lekarze zalecają stosowanie hypoalergicznych i przebadanych deramtologicznie emolientów, czyli emulsji typu olej w wodzie. Żeby poprawić barierę skórno-naskórkową preparat nawilżający nakłada się 2 razy dziennie. Emulsję, krem lub mleczko aplikuje się na skórę bardzo delikatnie bez intensywnego pocierania i wcierania preparatu. Zbyt intensywne natłuszczanie skóry i nakładanie balsamów częściej niż rano i wieczorem może podrażniać skórę, powodować świąd, potówki i zatykać ujścia gruczołów łojowych, prowadząc do dziecięcego łojotokowego zapalenia skóry.
Dzieci z atopowym zapaleniem skóry oraz nieraczkujące jeszcze niemowlaki z wyraźnie suchą skórą powinno się kąpać (przez 5-10 min.) 2-3 razy w tygodniu w wodzie z dodatkiem emolientu, krochmalu lub siemienia lnianego. Emolient nie może zawierać substancji zapachowych, barwników i konserwantów, tak żeby nie podrażniał skóry i zapobiegał nadmiernej utracie wody. Dermokosmetyki powinny charakteryzować się pH (najlepiej pH 5,5) wspomagającym odtwarzanie kwaśnego lipidowego płaszcza skóry.
Pielęgnując suchą skórę u niemowlaków należy stosować produkty o jak najprostszym składzie i nakładać je nie częściej niż 2-3 razy na dobę (3 razy w przypadku AZS). Zbyt intensywne nawilżanie i natłuszczanie skóry może zaburzyć jej prawidłowe funkcjonowanie.
Źródła:
- Pielęgnacja skóry noworodka i małego dziecka [w:] Standardy medyczne pediatria, marzec-kwiecień, 2015 r.
- Pielęgnacja skóry atopowej u dzieci [w:] Standardy medyczne pediatria, lipiec-sierpień, 2016 r.
