Zapalenie oskrzeli – jak rozpoznać i jak leczyć?

Jakie są przyczyny zapalenia oskrzeli?

Do przyczyn zapalenia oskrzeli należą (1):

• wirusy – najczęściej wirusy oddechowe (rynowirusy, enterowirusy, wirusy grypy A i B, paragrypy, RSV, koronawirusy, adenowirusy),
• bakterie – zwykle bakterie takie jak Bordetella pertussis, Mycoplasma pneumoniae i Chlamydophila pneumoniae (wywołują mniej niż 10% przypadków).

Biorąc powyższe pod uwagę, na pytanie, czy zapalenie oskrzeli jest zaraźliwe, trzeba odpowiedzieć twierdząco. Źródłem zakażenia najczęściej jest chory człowiek.

Zapalenie oskrzeli – rodzaje

W zależności od czasu trwania choroby wyróżnia się (1):

• ostre zapalenie oskrzeli – trwa poniżej 3. tygodni, najczęściej wywoływane jest przez zakażenie wirusowe
• podostre zapalenie oskrzeli – trwa od 3. do 8. tygodni, może być wynikiem nadreaktywności oskrzeli (np. po przebytym zakażeniu albo zakażeniu krztuścem),
• przewlekłe zapalenie oskrzeli – trwa powyżej 8. tygodni, powodowane wpływem szkodliwych czynników środowiskowych, zwykle palenia tytoniu.

Objawy zapalenia oskrzeli

Ostre zapalenie oskrzeli zwykle poprzedzają objawy wirusowej infekcji górnych dróg oddechowych. Wtedy pojawia się wodnisty katar, drapanie w gardle, podwyższona temperatura ciała i osłabienie. Objawy dotyczące dolnych dróg oddechowych uaktywniają się dopiero po ok. 2–4 dniach (2).

Najczęstsze objawy zapalenia oskrzeli to (1):

• mokry kaszel z odpluwaniem śluzowej (białawej) lub śluzoworopnej (żółtej, rzadziej zielonkawej) plwociny,
• napady silnego kaszlu mogące powodować wymioty,
• gorączka (ale możliwe jest zapalenie oskrzeli bez gorączki),
• złe samopoczucie,
• niekiedy ból mięśni.

Po ok. 6–7 dniach objawy stopniowo ustępują. Kaszel może utrzymywać się nawet do 2–3 tygodni. Jeśli natomiast chodzi o przewlekłe zapalenie oskrzeli, objawy to przede wszystkim kaszel i duszność (1,2).

Zapalenie oskrzeli – kiedy zgłosić się do lekarza?

Wskazaniem do odbycia wizyty lekarskiej są następujące objawy (1):

• świszczący oddech i duszność,
• silny ból w klatce piersiowej, nasilający się przy wdechu,
• utrzymująca się kilka dni gorączka.
• Do lekarza należy udać się również wtedy, gdy typowe objawy zapalenia oskrzeli utrzymują się dłużej niż 7 dni (1).

Rozpoznanie zapalenia oskrzeli

Podstawą diagnostyki przy zapaleniu oskrzeli jest wywiad lekarski i badanie fizykalne. U niektórych pacjentów wykonuje się RTG klatki piersiowej celem wykluczenia zapalenia płuc, które daje bardzo podobne objawy. Nie ma konieczności wykonywania badań mikrobiologicznych (1).

Zapalenie oskrzeli – leczenie

Jak szybko wyleczyć zapalenie oskrzeli? Po pierwsze, w trakcie choroby wskazany jest odpoczynek w domu. Na zapalenie oskrzeli u dzieci i u dorosłych w razie gorączki zalecane jest przyjmowanie doraźnie paracetamolu, ibuprofenu lub aspiryny i picie dużej ilości niegazowanych napojów (1).

Na kaszel w ostrych i przewlekłych chorobach oskrzeli można stosować Deflegmin. Lek ten zwiększa wydzielanie śluzu w drogach oddechowych i usprawnia jego transport, dzięki czemu temu ułatwia odkrztuszanie i łagodzi kaszel (4).

U chorego z dusznością i/lub nasilonym kaszlem lekarz może zalecić leki rozkurczające oskrzela (1,3).

Warto w tym miejscu zaznaczyć, że antybiotyk na zapalenie oskrzeli nie przynosi poprawy, dlatego nie powinno się go stosować. Obecność ropnej plwociny wcale bowiem nie świadczy o bakteryjnym podłożu zapalenia oskrzeli (1).

Bibliografia:

1. Mejza F., Zapalenie oskrzeli, Medycyna praktyczna dla pacjentów, 2016.
2. Mazurek H., Zapalenie oskrzeli u dzieci, Medycyna praktyczna, Pediatria.
3. Kuś J., Mejza F., Ostre zapalenie oskrzeli, Medycyna praktyczna dla pacjentów, 2021.
4. Witryna internetowa: https://deflegmin.pl (dostęp: 2022.05.17.).